Zingeving binnen de psychotherapie: een veranderingsaanpak op meerdere niveaus

Ieder moment dat wij waken, verwerken onze hersenen en onze lichamen talloze zintuigprikkels uit de omgeving en beelden, gedachten, emoties, gevoelens en bewegingen vanuit ons innerlijk. In een fractie van een seconde vergelijken onze hersenen deze overvloed aan actuele gegevens met herinneringen aan ervaringen uit het verleden en wel via processen die zo complex zijn dat zelfs de knapste koppen ze niet volledig kunnen doorgronden. Het meest cruciale resultaat van deze vergelijking is om het volgende moment zo nauwkeurig mogelijk te kunnen voorspellen, zodat wij ons daar fysiek op kunnen voorbereiden. Onze voorspellingen over het volgende wat er zal gebeuren zijn gebaseerd op de zingeving die plaatsvindt door dat wat er in het heden gebeurt, geïntegreerd met verklaringen uit het verleden.

Zingeving en het voorspellen van de toekomst ontwikkelen zich lang voor de taalverwerving. Het hele organisme – zoals duidelijk blijkt uit het gedrag van zuigelingen – beschikt op elk niveau over processen voor zingeving, van de reticulaire formatie tot de neocortex, van motorische en sensorische/perceptuele systemen tot lichamelijke systemen, waaronder het autonome zenuwstelsel. Elk van deze niveaus kenmerkt zich door bepaalde soorten van zingeving en elk niveau heeft weer invloed op de andere niveaus, zodat zingeving op ieder moment van invloed is op de zingeving op een volgend moment.

Psychotherapie gaat over het veranderen van de zingeving die mensen op zichzelf loslaten. In deze workshop wordt ingegaan op de vele gezichten van zingeving, zowel in de theorie als in de klinische praktijk. Op grond van de still-face-onderzoeken naar de interactie tussen moeders en zuigelingen en de vorming van regulerende systemen onderzoeken wij zingeving zonder symbolen en kijken wij wat we kunnen leren van zuigelingen en hun interactie met anderen. Wij zullen onze mening uiteenzetten dat verschillende intrapsychische systemen binnen één individu constant tot een veelvoud aan vormen van zingeving leiden van moment tot moment, die weer de basis vormen voor onze ervaring over een coherent zelfbesef te beschikken. Wij zullen ook ingaan op het gegeven dat zingeving niet alleen voortkomt uit zelforganisatie en interne regulering, maar ook dyadisch wordt georganiseerd en gereguleerd in de interactie met anderen. Ook zullen wij aantonen hoe een psychotherapeutische interventie ten aanzien van deze zingevingsprocessen eruit kan zien.

Wij kijken naar hoe een geschiedenis van hechtingstrauma de zingeving beïnvloedt, zullen onderzoeksgegevens presenteren over lichamelijke zingevingssystemen (cortisol, autonoom zenuwstelsel, beweging en gedrag) en hoe direct met beweging werken in de klinische praktijk nieuwe betekenis kan ondersteunen. Door middel van klinische voorbeelden en videofragmenten van interacties en psychotherapie zullen de presentatoren toelichten hoe therapie kan helpen om de zingeving van cliënten bij te stellen en hoe maladaptieve zingeving kan veranderen onder invloed van een dyadische relatie.